ED72

ED72 - normalnotorowy czterowagonowy dalekobieżny elektryczny zespół trakcyjny, wyprodukowany w zakładach Pafawag we Wrocławiu w latach 1993–1997 w liczbie 21 sztuk. Seria ta stanowi rozwinięcie najpopularniejszego polskiego zespołu trakcyjnego EN57 i jego przedłużonej wersji EN71.

W 1993 roku Pafawag podjął się budowy pierwszego dalekobieżnego elektrycznego zespołu trakcyjnego – ED72, zaprojektowanego z myślą o obsłudze przewozów międzyregionalnych na liniach Południowej Dyrekcji Okręgowej Kolei Państwowych. Jego konstrukcja bazowała na rozwiązaniach z EN57 i jego przedłużonej wersji EN71.

Elektryczny zespół trakcyjny serii ED72 składa się z czterech wagonów – dwóch rozrządczych i dwóch silnikowych. Wagony rozrządcze (fabryczne oznaczenie 5Bs) są wagonami skrajnymi i oznaczane są na PKP jako ra i rb (wagon rozrządczy a i b). Wagony silnikowe (fabryczne oznaczenie 6Bs) znajdują się w środku składu i noszą oznaczenia sa i sb (wagon silnikowy a i b). Wagony są połączone ze sobą tzw. krótkim sprzęgiem „fabrycznym” (bez głowicy, nierozłączalnym w warunkach eksploatacyjnych), oraz przejściem dla pasażerów. Na czołach wagonów sterowniczych (początek i koniec zespołu) zastosowano tzw. sprzęgi długie (samoczynne sprzęgi Scharfenberga), które umożliwiają połączenie zespołów w składy. Jednostki ED72 są przystosowane do jazdy w trakcji ukrotnionej z jednostkami tej samej serii oraz z seriami EN57 i EN71. Nie ma możliwości przejścia pomiędzy połączonymi jednostkami.

W każdym z wagonów znajdują się trzy przedziały ze środkowym przejściem między siedzeniami dostępne dla podróżnych, rozdzielone dwoma przedsionkami – każdy z parą rozsuwanych automatycznie drzwi o napędzie pneumatycznym. Skrajne przedziały wagonów rozrządczych są nieco inaczej urządzone i mogą służyć za pomieszczenie dla kierownika pociągu, przedziały służbowe, bagażowe, do przewozu rowerów, wózków, większych bagaży itp. Ze skrajnych przedziałów drzwi prowadzą do kabiny maszynisty.

W ED72 zastosowano klasyczny rozruch oporowy.

Produkując ED72 wprowadzono wiele innowacji w stosunku do starszego taboru. Należało do nich m.in. wprowadzenie w wagonie ra zespołu klasy pierwszej (z bardziej komfortowymi fotelami), a także nowej tapicerki w klasie drugiej oraz przedziału barowego. Wprowadzono przyciski indywidualnego otwierania drzwi, elektroniczne wyświetlacze kierunkowe (w miejsce tradycyjnych „filmów” – taśm z nazwami stacji) i dwuwarstwowe szyby. Ostatnia z wyprodukowanych jednostek (ED72-021) została wyposażona w drzwi odskokowo-przesuwne.

Wygląd zewnętrzny początkowo znacząco różnił się od starszych jednostek ze względu na odmienną kolorystykę (malowanie czerwono-żółte), a także połówkowe pantografy w liczbie dwóch (po jednym na dachu każdego z wagonów silnikowych) i odmienny wygląd czołowych ścian wagonów rozrządczych (wzorowaną podobnie jak w EN57 od numeru 1900 na EW58). Z czasem ujednolicono malowanie zespołów trakcyjnych, w części ED72 zastąpiono pantografy połówkowe tradycyjnymi. Po 2008 jednostki są poddawane modernizacjom w ramach napraw czwartego poziomu utrzymania i nadawano im malowanie interREGIO – obecnie na jednostkach ED72-011, 014 oczekujących rewizji. Obecnie przywracane jest malowanie klasyczne, czerwone.

W 2011 dwie jednostki poddano gruntownej modernizacji, zmieniając ich oznaczenie na ED72A. Jednostki zmodernizowały województwa śląskie (ED72A-005) oraz świętokrzyskie (ED72A-004). 19 kwietnia 2012 Urząd Marszałkowski Województwa Kujawsko-Pomorskiego ogłosił przetarg na modernizację czterech sztuk EZT serii ED72. 28 czerwca ogłoszono, że wykonawcą tej modernizacji będzie konsorcjum ZNTK „Mińsk Mazowiecki” i PESA Bydgoszcz. Zmodernizowane jednostki otrzymały zmienione malowanie województw: śląskiego, kujawsko-pomorskiego i świętokrzyskiego. Jedna z jednostek – ED72A-005 została przemalowana w barwy klasyczne – czerwone po przebazowaniu do PR Kraków po likwidacji PR Katowice. 15 kwietnia 2017 spółka Przewozy Regionalne ogłosiła przetarg na naprawę główną z modernizacją 5 elektrycznych zespołów trakcyjnych serii ED72, z opcją rozszerzenia o kolejne 7 jednostek. Zostaną one poddane gruntownej modernizacji.